نام جیرفت كه لقب 'سرزمین هزار گوهر' بر پیشانی چروكیده از تاریخی بلند اما باصلابتش چشم نوازی می كند برای نخستین بار در سال 35 هجری قمری به مناسبت تصرف آن توسط 'مجاشع بن مسعود' در متون تاریخی ثبت شد‌.

جیرفت كلمه ای مركب از دو واژه 'جیر' به معنای پست و پایین و 'افت' به معنی افتاده تشكیل شده و بطور كلی جیرفت به معنای 'جلگه پست آبرفتی' است.

به گزارش ایرنا، شهرستان كنونی جیرفت با وسعت 8600 كیلومترمربع در استان كرمان و جنوب شرق ایران، از شرق به استان سیستان و بلوچستان، از غرب به شهرستانهای بافت و سیرجان، از شمال و شمال شرق به جبالبارز و ساردوئیه و شهرستان بم و از جنوب به استان هرمزگان محدود است.

این منطقه كه به لحاظ تنوع شرایط اقلیمی و پوشش گیاهی به 'هند ایران' ملقب شده است با میانگین ارتفاعی حدود 600 متر از سطح دریا در فاصله حدود 240 كیلومتری از مركز استان كرمان قرار دارد.

با توجه به كاوشهای باستانشناسی در این خطه، جیرفت مفتخر به آن است كه مهد تاریخ و تمدن كشور ایران نام گرفته است.

مورخین و جهانگردان بسیاری عقیده‌ دارند كه شهر قدیمی جیرفت در اثر سیل نابود شد و خرابه‌های آن شهر قدیمی هم اكنون در یك كیلومتری جیرفت فعلی كاملا ملموس و قابل مشاهده است.

آثار و شواهد تاریخی بدست آمده خرابه ‌های شهر قدیم جیرفت این منطقه را به 'عهد دقیانوس' نسبت داده‌ و دلیل این ادعا كشف سكه‌ ها و آثار عتیقه بسیاری است كه امروزه در موزه های مختلف ایران و دنیا وجود دارد.

به گفته مورخ نامی 'یاقوت حموی' جیرفت در گذشته های دور 'جرودس' نام داشته و قبل از حمله مغولها یكی از شهرهای آباد و ثروتمند جهان اسلام بوده كه 'ماركوپولو' تاجر و سیاح ونیزی نیز از این شهر به نام شهر ثروتمند 'كامادای' یاد كرده است.

در بیان آب و هوای خوش این شهرستان همین بس كه در حالی كه در تابستان برخی مردم آن در دمای بیش از 50 درجه سانتیگراد روزگار را سپری می كنند، در بخشهای جبالبارز و ساردوئیه این شهرستان طبیعت چشمنواز با هوایی معتدل و خنك روح هر گردشگر و رهگذری را جلا می بخشد.

قله های سر به فلك كشیده این شهرستان از مهمترین ارتفاعات منطقه به شمار می‌روند كه با شكوهی خاص مناطق گرمسیر و سردسیر جیرفت را مجزا كرده است.

وجود آب و هوا و شرایط اقلیمی متنوع موجب شده دهها نوع محصولات گرمسیری و سردسیری در این منطقه كشت و تولید شود و امروز آوازه جیرفت به عنوان قطب تولید محصولات كشاورزی كشور بر همگان روشن است.

'هلیل رود' را كه همه می شناسند، آری همان رود تاریخی كه خاطره هایی بس دراز به قدمت تاریخ را در شریانهای خود به تصویر كشیده با طول 400 كیلومتر جیرفت را غنایی از موهبت الهی بخشیده است.

این رود از كوههای بافت، هزار، لاله زار و بهرآسمان سرچشمه می‌گیرد و پس از سیراب نمودن بخشی از زمینهای دشت جیرفت و رودبار و پیمودن راهی دراز به باتلاق جازموریان می‌ریزد.

رودخانه هلیل رود كه خشكسالیهای چند سال اخیر رمق و خروش را از آن گرفته عامل اصلی شكل گیری فرهنگها و تمدنها‌ی كهن در طول تاریخ در این منطقه بوده است.

ویژگیهای ‌خاص اقلیمی و زیست محیطی در این خطه از جمله كوههای بلند و دشتهای حاصلخیز به ویژه از اوایل هزاره سوم قبل از میلاد به بعد باعث شكل گیری یكی از مهمترین حوزه های فرهنگی و كانونهای مهم اقتصادی، صنعتی در شرق باستان شده است.

از سوی دیگر جیرفت در ارتباط مستمر با فرهنگها و تمدنهای بین النهرین، عیلام و مناطق شرقی فلات ایران دستاوردهای فرهنگی و اقتصادی مهمی را به فرهنگ و تمدن دنیای باستان ارائه كرده است.

این حوزه فرهنگی به عنوان یكی از مراكز اصلی تمدن شرق باستان از اوایل هزاره سوم قبل از میلاد بخش مهمی از نیازهای كارگاههای صنعتی، كشاورزی و غیره را عهده دار بوده است.

قرارگیری سرزمین هزار گوهر جیرفت در مسیر ارتباطات تجاری و فرهنگی و وجود دشتها، جلگه های حاصلخیز و منابع آب منجر به توسعه و گسترش فرهنگ و تمدن باستانی در این منطقه شد.

تپه ها و محوطه های بسیار زیادی كه از ادوار پیش از تاریخ تا دوره های اسلامی در جیرفت به جای مانده هر یك یادگاری از تمدن و فرهنگ گذشته ایران زمین هستند.

در این میان 'تپه های كنار صندل' شامل دو تپه عظیم باستانی به نامهای تپه شمالی و تپه جنوبی دارای اهمیت خاصی بوده و كارهای علمی، مطالعاتی و تحقیقاتی زیادی بر روی آنها انجام شده است.

به گزارش ایرنا، این تپه ها باقیمانده از یك بنای بیاد ماندنی و باشكوه است كه طبق نظر باستانشناسان چند هزار سال قدمت دارد.

این بنای عظیم یك مكان مذهبی بوده و برای ساخت آن از خشت خام، ملات گل و كاهگل استفاده شده و تمامی خشتهای بكار رفته در ساخت این بنا دارای ابعاد مشخصی هستند.

شكوه و عظمت تپه های باستانی كنار صندل چشم هر بیننده ای را به خود خیره كرده و گوشه ای از فرهنگ و هنر نیاكان ما را نمایش می دهد.

همچنین دره زیبای 'دلفارد' كه از ییلاقهای خوش آب و هوای شهرستان جیرفت محسوب می شود در فاصله 25 كیلومتری این شهر قرار گرفته كه پس از عبور از كنار 'جنگلهای انار شیطان' به این منطقه سرسبز و زیبا می رسیم.

این روستا كه به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی شده یكی از ییلاقات زیبا و خوش آب و هوای جیرفت است كه در روزهای تعطیل پذیرای میهمانان زیادی از داخل و خارج استان می باشد.

دلفارد در دامنه كوههای بلند و در امتداد رودخانه ای كه سرچشمه 'رود شور'' است قرار گرفته و هوای این منطقه به هوای مدیترانه ای مشهور است.

از شگفتیهای این روستا همزیستی درختان گرمسیری مانند خرما و مركبات در كنار درختان سردسیری مانند گردو، زردآلو و گلابی است كه در یك باغچه ببار نشسته اند.

همچنین رودخانه ای كه سالها قبل هدایتگر سیلابها بوده و صدای جاری شدن آن گوش هر شنونده ای را نوازش می داد این دره زیبا را به دو قسمت تقسیم كرده است.

آبشار زیبای دلفارد كه این روزها بخاطر خشكسالیهای اخیر كم آب و خسته به نظر می رسد یكی دیگر از جاذبه های این روستا می باشد كه در روزهای گرم تابستان در زیر درختان چنار بلندقامت و قدیمی استراحتگاه مناسبی برای رهگذران به شمار می رود.

'مقبره میر حیدر' به عنوان یادگاری از دوران صفوی از دیگر مكانهای گردشگری شهرستان جیرفت است كه در 'روستای اسفندق'ه در فاصله 70 كیلومتری جیرفت قرار دارد.

این مقبره در باغی بسیار زیبا و محصور درختان بنا شده كه نقشه گنبد آن از داخل چهارضلعی و در مراحل بعد به هشت طاق نما تبدیل و گنبد مدوری بر روی آن بنا شده ‌است.

'قلعه سموران' از دیگر بناهای تاریخی جیرفت است كه از سنگهای مرمر متمایل به قرمز ساخته شده و در فاصله سه كیلومتری شمال‌ غرب 'روستای رود فرق' و در60 كیلومتری شرق شهر جیرفت بر بلندای كوهی قرار دارد.

چاه نسبتا عمیق قلعه با گذشت قرون متمادی و آسیبهای فراوان هنوز عمق خود را حفظ كرده و طریقه سنگ چینی كناره‌های آن بسیار جالب توجه است.

ساختمان این قلعه به قرون قبل از اسلام تعلق دارد اما در قرون اولیه اسلامی بازسازی شده‌ و در دوران حكومت سلجوقیان نیز قلعه مشهوری بوده‌ است.

مناظر زیبای ییلاق بخش ساردوئیه كه در فاصله 80 كیلومتری شهر جیرفت و در مسیر جاده راین به جیرفت و بافت قرار دارد نیز با چشم اندازهای زیبا و كوههای سر به فلك كشیده چشم نواز مسافران و رهگذران است.

گنبد مدور امام زاده سلطان سیداحمد كه زیبایی خاصی را به 'شهر درب بهشت' مركز بخش ساردوئیه داده نیز آرامبخش قلب مسافران و گردشگران است.

موزه اشیاء باستانی مركز شهر جیرفت، باغهای زیبای مركبات كشت و صنعت و سد عظیم جیرفت از دیگر مكانهای گردشگری و دیدنی این شهرستان به شمار می روند.

جبالبارز از دیگر مناطق گردشگری جیرفت است كه شهر محمدآباد مركز این بخش در مشرق شهرستان واقع شده است.

این بخش از شمال به بخش ساردوئیه جیرفت، از شمال شرقی و مشرق به بخش مركزی شهرستان بم، از جنوب به بخش عنبرآباد جیرفت و از مغرب به بخش مركزی آن محدود می شود.

دهستانهای این بخش با سرسبزی و آب و هوای منحصربفرد خود بخشی از جاذبه های گردشگری شهرستان جیرفت برای گردشگران مشتاق زیبایی طبیعت به شمار می روند.ك/4

7444/2624